Mensen het buiten zijn teruggeven. Dat is wat Albert (31) als projectleider van Transfarmers in buurttuin De Graafse Hof en op buurtakker De Graafse Akker doet. Veel buurtbewoners hebben hun dagelijkse weg naar dit groene pareltje inmiddels gevonden en ook scholen en verzorgingstehuizen komen er graag. Om hun eigen groenten en fruit te verbouwen, te spelen, een praatje te maken, voor een kop koffie, of om gewoon even te ‘zijn’.
—
Hokje
‘Mensen willen mij vaak in een bepaald hokje plaatsen, maar ik ben helemaal niet van de hokjes. Niemand is volgens mij in een hokje te plaatsen, je bent gewoon jezelf. En jezelf zijn bestaat niet uit één ding. Ja, ik ben ondernemer, maar ik ben nog zoveel meer dan dat, snap je? Als je daarnaar op zoek gaat, blijf je jezelf uitdagen. Daarom wilde ik op een gegeven moment ook niet meer voor een baas werken. Ik wilde mijn eigen werk gaan creëren.’ Welk moment was dat? Zo’n tien jaar geleden, toen ik de studie Culturele en Maatschappelijke vorming deed. Die studie ben ik gaan doen nadat ik een jaar vrijwilligerswerk in een jongerenhuis in Polen gedaan had. Dat jaar in Polen was voor mij een bevestiging dat een heel leven lang achter de computer – ik werkte als ICT-er – me niet gelukkig zou gaan maken. Ik wilde met mensen werken. En met de natuur. Ik besloot de twee te combineren door tijdens mijn studie als hovenier aan de slag te gaan. Tijdens één van mijn klussen kwam ik terecht in Dukenburg, waar ik het groen rondom acht flatgebouwen moest snoeien. Het was heerlijk weer, maar alle bewoners zaten binnen. Ik snapte er niks van. Hoe kun je nou binnen zitten met zoveel groen om je heen? Het was daar op die plek dat ik besefte dat als ik mensen naar buiten wilde krijgen, ik ze erbij moest gaan betrekken. Vanuit die gedachte ben ik op De Graafse Hof en Graafse Akker letterlijk mijn eigen werk gaan scheppen.’
Makker
‘Ik wil mensen het buiten zijn teruggeven. Daarom zeg ik ook nooit tegen iemand ‘Ga dit maar schoffelen, of ga dit maar planten’. Ik laat mensen zelf bepalen wat ze hier willen doen. Vaak komen mensen dan met de tofste ideeën en ontdekken zo gaandeweg dat ze veel meer kunnen dan ze denken. Dat vind ik mooi.’ Je hebt mensen dus letterlijk zien opbloeien, hier? ‘Zeker. In een wereld waar het altijd maar draait om presteren en in het gareel lopen, is een plek als deze voor veel mensen een verademing. Wat ook bijzonder is, is dat mensen elkaar hier tegenkomen en dat het dan ineens niet meer die rare snuiter is, maar een makker. Een makker van de akker. De drempel om elkaar beter te leren kennen is hier weg, want op de akker is iedereen gelijk. Maar met zoveel verschillende mensen botst het soms ook, natuurlijk. Bijvoorbeeld als mensen iets samen gaan doen. Dat merk ik vooral heel goed in de kindertuin. Dan komen de kids naar me toe en zeggen ‘Ja, die en die heeft dit gedaan’. ‘Nou dan moeten jullie misschien even met elkaar gaan praten en een plannetje maken hoe jullie het willen oplossen’, zeg ik dan. En dan staan ze daar, helemaal verbouwereerd. ‘Maar jij moet een oordeel vellen, zeggen wat we moeten doen’. Nu heb ik het over kinderen, maar bij volwassenen gaat het vaak precies zo. Ook niet raar natuurlijk, iedereen is immers zo op zichzelf gericht tegenwoordig. Mensen weten vaak gewoon niet meer hoe dat moet, iets samendoen.’ Welke rol pak jij dan? ‘Ik wil een verbinder zijn die zorgt dat mensen weer in mogelijkheden gaan denken en samen een manier vinden die voor iedereen werkt. Voor veel mensen is dat in het begin wat onwennig, die vrijheid. Grappig genoeg zijn het vaak juist die mensen die uitgroeien tot bruggenbouwer en kwartiermaker van de buurttuin. Geweldig, toch?’
Kracht
‘Als ik iets heb geleerd, is het wel dat je vaak gewoon moet beginnen. Vooral niet te lang in de ontwerpfase moet blijven hangen. Met een heel vooropgesteld plan verliest een idee vaak z’n kracht. Laat het gewoon groeien, dan komt het vanzelf wel tot leven. Als je alles op voorhand al dicht timmert, wordt het bovendien knap lastig om creatief te blijven en iets van een andere kant te bekijken. Toen wij het idee hadden voor De Graafse Hof zijn we gewoon gaan aanbellen bij mensen met de vraag wat zij ervan vonden om hier een tuin te gaan beginnen. Iedereen reageerde enthousiast. Juist omdat we nog geen uitgedacht plan hadden en we mensen benaderden zonder meteen te veel te vragen en te verwachten. Het gaf iedereen de mogelijkheid om op zijn eigen manier mee te bouwen. Dat is de kracht van deze plek, denk ik.
Onzekerheid
‘Begin dit jaar kregen we te horen dat we hier misschien weg moesten. Toen heb ik me wel even zorgen gemaakt. Over mezelf, maar vooral over de mensen uit de buurt. Voor hen is deze plek van onschatbare waarde. Sommige buurtbewoners kwamen zelfs huilend het pad af toen ze het nieuws gehoord hadden. Daar heb ik wel een paar slapeloze nachten van gehad. Gelukkig is die onzekere tijd voorbij en kunnen we voorlopig blijven. Waar ik me ook weleens druk om kan maken zijn de financiën. ‘Ga ik het dit kwartaal wel redden, moet ik er niet nog iets bij gaan doen? Naast mijn werk voor Transfarmers ben ik slaapwacht bij Exodus, dat is een opvang voor (ex)gedetineerden. Dat is eigenlijk mijn basisinkomen, want het werk voor Transfarmers is deels vrijwillig. Dat is soms pittig, maar ik zie het vooral als investering in de toekomst. En het hoort ook wel een beetje bij mijn levensstijl, die onzekerheid. Ik kan me er daarom ook niet al te druk om maken.’ Lacht. ‘Zonde van mijn tijd!’
Zetje
‘Ik wil in nog meer mensen het vuur aanwakkeren om samen met de buurt een groene leefomgeving te creëren. In iedere Bossche wijk een buurtakker, een groene plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, dat is mijn ultieme droom. Zo’n plek zorgt niet alleen voor een goede sfeer in de wijk, het voegt ook echt iets toe, het heeft een grote maatschappelijke en educatieve functie. Ik zie dat in iedere buurt waar wij meehelpen om een tuin of akker op te zetten weer terug. Mensen weten soms alleen niet dat ze zoiets mogen opzetten. Het is namelijk gewoon heel lang zo geweest dat de gemeente het groen in de stad onderhoudt. Soms hebben mensen gewoon dat laatste zetje nodig om het heft in eigen hand te nemen en zelf aan de slag te gaan.’ Jij bent dat zetje? ‘Ja. Geen miljoenen-baan die daar tegenop kan!’
> www.transfarmers.nl
> www.facebook.com/degraafseakker
Tekst: Rosa Dammers
Fotografie: Donna van Rosmalen
Meer #ruimdenkers op de projectpagina en het Facebookalbum van RUIM.