Dineke van Oosten studeert in 2008 af aan de Kunstacademie (AKV St. Joost) in ‘s-Hertogenbosch. Ze vertelt ons over haar besognes als beeldend kunstenaar in combinatie met het zelfstandig ondernemerschap.
—
Recalcitrante puber
Haar keuze voor de Kunstacademie maakte Dineke op de middelbare school. ‘Eigenlijk wilde ik veearts worden, maar daarvoor moest ik exacte vakken volgen. Mijn omgeving reageerde al met ‘Nou Dineke, misschien moet je dat niet doen, die bèta-kant is niet helemaal jouw ding.’ Maar ik was nogal een recalcitrante puber en omdat ’t me door iedereen werd afgeraden dacht ik des te meer: ‘Dat ga ik dus lekker wél doen.’ Natuurlijk ging ik op mijn bek. Mijn docenten vroegen me nog ‘Waarom ga je dit doen? en adviseerden: ‘Ga iets creatiefs doen, want dit past helemaal niet bij jou.’ Ik denk dat ik dat stiekem ook wel wist, maar ik wilde gewoon tegen alles aanschoppen.’
Zeeuws meisje
‘Het was mijn docent beeldende vorming die zei: ‘Volgens mij ben jij wel creatief’. Zo is het een beetje gaan rollen. Ik moest een jaar overdoen en bedacht me dat het inderdaad niet verkeerd zou zijn om alsnog een creatieve richting te kiezen. Maar waar ik vandaan kom (Zeeland, red.) was niet veel te beleven. Daar zaten geen academies, hogescholen, of musea die mij prikkelden om naar de Kunstacademie te gaan. Maar ik vond het allemaal rete-interessant! Dat mijn buurmeisje naar de academie in Den Bosch ging, heeft mij doen besluiten toelating te doen. Ik werd aangenomen!’ Al snel werd voor Dineke bevestigd dat ze de juiste keuze had gemaakt. ‘Met mijn hoofd in de boeken, dat is niets voor mij.’
Het zwarte gat na de Kunstacademie
‘Er zijn echt wel momenten op de academie dat je jezelf afvraagt waarom je dit aan het doen bent, maar het zijn vier super gave, en zeer leerzame, jaren geweest. Met veel plezier ging ik erheen en heb ik ook altijd hard gewerkt.’ Maar toen kwam het zwarte gat. ‘Ik merkte dat ik slecht was voorbereid op het leven na de academie. Vier jaar lang konden we tussen de schoolmuren van alles doen, tot aan het raarste experiment, maar van de wereld daarbuiten wisten we als student niet zoveel. Het was ergens ook een rare sfeer die maakte dat je nauwelijks in die kunstwereld buiten de academie kwam. Je bleef braaf en veilig binnen.’
In Den Bosch werd er bovendien weinig georganiseerd, vindt Dineke. ‘Ik weet nog dat ik met een paar vriendinnen een studentengalerie begon en dat we super provocerend wilden zijn! Een jongen uit mijn klas schilderde anussen en die hingen we goed in het zicht van de etalage. De mensen die daarboven woonden, meldden zich meteen bij de gemeente: ‘Dat kan toch niet!’. Toen moesten we dus binnen drie maanden weer sluiten. Den Bosch is het niet gewend om met de academie om te gaan, of zelfs samen te werken. Eigenlijk is de academie een eilandje in Den Bosch. Wat ik erg jammer vind, want vaak leven er juist op dit soort plekken heel goede ideeën. Als je niet weet dat hier een academie gevestigd is, dan merk je hem ook niet op.’
De juiste werkplek
‘Ik ben afgestudeerd op de discipline film en heb ongeveer driekwart jaar in een donkere ruimte geleefd. Daardoor was ik een beetje ‘koekoek’ na mijn afstuderen en heb ik een jaar de tijd genomen om te werken en te feesten. Ik was even klaar met maken.’ Tot er een plekje vrijkwam in de DMT loods. ‘Daar was ik echt super blij mee! Als in een soort sloppenwijk zijn we binnen deze grote hal met meerdere creatieven allemaal eigen hokjes gaan bouwen. Ik had geen rooie rotcent op dat moment, maar wilde toch graag een dichte eigen ruimte. Elke keer als ik door de stad fietste, vond ik afvalhout bij de vuilnisbakken en nam dat mee om als een soort TETRIS mijn ‘huisje’ te kunnen bouwen. Het werd er uiteindelijk veel te gezellig, want het gros van de tijd zat ik ergens koffie te drinken. Ook de werkomstandigheden waren niet ideaal, waardoor ik toch weer op zoek ging naar een andere locatie.’
Gelukkig kwam de Gruyterfabriek op haar pad. ‘Daar ben ik in mijn eigen afgesloten ruimte echt harder gaan werken. Al zit ik nu op een punt dat ik juist wel wat meer naar buiten wil treden met mijn werk.’ Het is niet dat ze verlegen is. ‘Toch, als het over mijn werk gaat, vind ik het lastig om daar open en vrijuit over te praten. En dan eigenlijk te zeggen: Hoi, ik ben Dineke en ik maak echt super goed werk… Hebben? Over een ander kan ik dat gemakkelijker met overtuiging zeggen, dan over mijzelf.’
Op de kaart
Op dit moment praat ze met veel collega-kunstenaars over hoe zij die publicitaire kant aanpakken. ‘Mezelf blootgeven en kwetsbaar opstellen, dat vind ik hierin moeilijk. Ik ben iemand die graag alles zelf doet, maar daar loop ik nu op vast. En bij uitbesteden is het moeilijk om de juiste keuze te maken. Waarin wil ik mijn geld investeren? Soms zelfs zonder vooraf te weten wat het me gaat brengen.’ Lastige keuzes. ‘Meestal word je in de kunstwereld ontdekt. Zolang dat niet gebeurt, blijf je zoekende naar hoe je op een passende manier in the picture kan komen. En daarvoor zijn er best rare regels in de kunstwereld. Naar een galerie toe stappen, bijvoorbeeld, is niet gebruikelijk. Waarvan ik ook soms denk: misschien moet ik daar gewoon schijt aan hebben.’
VORT
‘Samen met o.a. Gijs van Lith ben ik in januari 2014 het kunstenaarsinitiatief VORT begonnen en hebben daar veel met derdejaars- en Masterstudenten van de Kunstacademie in samengewerkt. Je merkt dat die studenten het, net als wij destijds, eng vinden om iets buiten de academie te ondernemen. We gebruikten hiervoor een super mooie ruimte aan de Stationsweg, waar we studenten alle vrijheid konden gegeven. Ondanks dat stonden de studenten niet in de rij en kostte het ons erg veel tijd en energie om er iets tofs van te maken. Op de een of andere manier lijkt het in Den Bosch lastig om iets van de grond te krijgen wat daarna ook voortgezet wordt.’ Toch is Den Bosch wel haar plekje. ‘Het is er soms een beetje saai. Daar iets aan doen of voor willen betekenen kost energie, maar zal moeten om er iets van te maken.’
Dineke is naar eigen zeggen met honderdduizend dingen tegelijk bezig. ‘Ik ben nu ook de BIK opleiding (beroepskunstenaar in de klas) aan het doen. Daarmee kan ik projecten draaien op basisscholen, waarmee de creativiteit bij kinderen wordt gestimuleerd. Vind ik óók heel leuk om te doen! Dan dans ik nog graag en verdien ik bij met een baantje in de horeca, waardoor focus soms ver te zoeken is. Dat is dan ook mijn valkuil, dat ik van zoveel dingen blij word.’
Van kleins af aan
‘Als kind was ik altijd al aan het knutselen. Ook was ik geïnteresseerd in dingen die nu de basis vormen voor mijn werk. Bijvoorbeeld het thema ‘herhaling’. Vroeger had mijn balletjuffrouw een speciaal systeem met haar aanwezigheidslijstje. Ze vouwde het papier op een bepaalde manier, waardoor ze met kruisjes zetten precies en heel snel kon zien wie er wel of niet was. Dat vond ik zó interessant, dat ik dat thuis na ging maken. Dan nam ik een klappertje met ruitjespapier en zette die aan voor- en achterkant helemaal vol met kruisjes. Ik vond het fantastisch om te zien wat er daardoor gebeurde. Eén kruisje op een blad doet niets, maar het patroon van al die kruisjes bij elkaar maakte het bijzonder. Het laten ontstaan van patronen en figuren, maakt me nog steeds enthousiast: dat kan ik blijven doen.’
Een dagje ‘niets’ doen?
‘Een vrije dag. Tja, dan is er altijd een stemmetje in mij dat zegt: ‘Je mag niet vrij zijn, je moet nog zoveel doen, je mag niet vrij zijn…’. Een schuldgevoel. Als kunstenaar moet je jouw creatieve proces altijd blijven voeden, misschien heeft dat er wel mee te maken. Ben je eruit, dan moet je een volgende dag weer bij 0 beginnen. Als ik een hele dag doorwerk, lekker relaxed in mijn atelier, gaat alles veel makkelijker dan wanneer ik er op korte losse momenten aan werk. Natuurlijk, weet ik ook, moet je af en toe een dag vrij zijn om afstand te kunnen nemen. Het liefst ga ik dan naar Amsterdam of Rotterdam, waar ik een galerietje bezoek of zo.’ Altijd is ze wel op zoek naar inspiratie. ‘Die radartjes staan nooit uit.’ En dan dansen, haar grootste hobby. ‘Klassiek of modern, dat maakt niet uit. Als ik dans, vergeet ik even alles. Stiekem had ik misschien wel naar de dansacademie gewild.’
> cargocollective.com/dinekevanoosten
> vortplatform.blogspot.nl
Tekst: Kris Borstel
Fotografie: Heidrun Klos
Meer #ruimdenkers op de projectpagina en het Facebookalbum van RUIM.