Op een warme lentedag spreken we Elske Helmich (31) over ondernemerschap. Ze is onder andere dramadocent, actrice en coach. Fotograaf Evita en ik zijn af en toe verrast over wat ze allemaal heeft ondernomen en meegemaakt. “Dus je bent van de impulsen?” “Ja, maar nu al wat minder. Er komt gelukkig wat meer rust in, haha.”
—
We zitten op het dakterras van de voormalige basisschool ’t Boschveld, die nu is onderverdeeld in kantoren. “We zijn nu bij je nieuwe werkplek. Waar heb je hiervoor gewerkt?” “Vanuit huis. Hier op kantoor ben ik een of twee keer per week, daarnaast werk ik veel op locatie. Ik ben soms twee weken lang van hot naar her aan het rennen en soms heb ik twee weken niks, dan zit ik weer op kantoor. Er is geen touw aan vast te knopen; bij mij zit er echt nul structuur en regelmaat in.”
“Wat is het verschil met het werken vanuit huis?” “Ik ben hier veel gemotiveerder en minder snel afgeleid. Ik deel de werkruimte samen met Marcia en Margot van Fijnstof Films. Als je bij mensen bent die hard aan het werk zijn, motiveert dat om zelf hard te werken. Wat ook fijn is: als je vast zit met een opdracht kun je even sparren met elkaar, dat werkt supergoed, dan kom je er veel eerder uit.”
“Je doet verschillende dingen met je onderneming, zoals het geven van workshops, kun je daar iets over vertellen?” “Nadat ik was afgestudeerd als dramadocent op de HKU, ben ik in Zuid-Amerika gaan wonen. Toen ik na vier jaar terug kwam naar Nederland, was ik uit de running met theater; ik moest van meet af aan beginnen. Via een uitzendbureau ben ik gaan werken als gastvrouw bij kloosterhotel ZIN in Vught. Ik zag daar veel groepen met trainers of coaches voor workshops en dacht: hoe vet zou het zijn om theater als middel in te zetten en daarmee workshops te geven! Van ZIN kreeg ik het vertrouwen om het op te gaan zetten, daar ben ik ze nog steeds heel dankbaar voor. Ik was natuurlijk nog maar een broekie, maar dacht: dat doe je toch gewoon! Op een gegeven moment kwam ik erachter dat het niet zo werkt. Mensen moeten zich veilig voelen en ik merkte tijdens de trainingen dat mensen geëmotioneerd konden raken. Ik schrok daarvan en wist niet hoe ik daarmee om moest gaan. Vandaar dat ik een driejarige coachings opleiding ben gaan doen. Daar heb ik heel veel geleerd en kon de trainingen meer op maat gaan maken. Ik werk trouwens nog steeds een keer in de week als gastvrouw bij ZIN; echt een fantastische plek om te zijn.”
“Mooi initiatief! Je hebt het dus vanaf blanco opgezet. Is het een beetje gaan lopen?” “Mijn theaterworkshops werden op de website van ZIN gezet. Tegen mijn collega’s van de afdeling verkoop zei ik: als jij mijn workshop verkoopt krijg je van mij een bloemetje. Dat werkte. Er komen best veel grote bedrijven bij ZIN. Op een gegeven moment sloeg het aan en werd ik in company gevraagd. En ik mocht door heel het land theaterworkshops gaan geven.”
“In opdracht voor ZIN of als eigen bedrijf?” “Workshops bij het kloosterhotel zijn in opdracht. Dan verdelen we de inkomsten, want ik ben in een ruimte van hen. Daarnaast ben ik een eigen bedrijf gestart: Straal!Theater. Dat moest ook, want ik werd ingehuurd door andere bedrijven.”
“Hoe vond je dat het zakelijke gedeelte erbij kwam?” “Vreselijk. Dat werkte me zo op de zenuwen. Gelukkig had Guus Verschuur van Nearest Neighbour me zijn boekhouder voorgesteld. Sindsdien dump ik alles bij hem. Hij doet mijn boekhouding perfect, ik heb er geen omkijken naar. Dat scheelt me een hoop stress. Ik heb een paar keer geprobeerd om mijn inkomstenbelasting aan te geven… Alleen al als ik er over praat krijg ik hartkloppingen.”
“Oké, laten we het daar dan maar niet over hebben. Hoe gaat het met de acquisitie?” “Van koude acquisitie ben ik helemaal niet. Vaak gaan de opdrachten via via. Ik merk wel dat als ik stop met het bijhouden van mijn website, LinkedIn en de nazorg van vaste klanten, dat het meteen een beetje inkakt. Daarom ben ik bezig met het wijzigen van mijn website, zodat ik het zelf kan bijhouden. Ik maak best veel voorstellingen en dat wil ik erop zetten, zodat mensen kunnen zien waar ik mee bezig ben. Acquisitie doen is trouwens niet mijn sterkste kant.”
“Maar je redt je wel?” “Tot nog toe wel. Daar ben ik heel blij mee. Wat ook heeft geholpen is dat ik drie jaar geleden samen met Sanne Berger onder leiding van Rowdy Pelgrim het Café Theater Festival in Utrecht heb gewonnen met de voorstelling Trouw. We deden daar eigenlijk aan mee om gewoon een keer samen iets te maken en dan wordt het zo goed ontvangen! We wisten niet wat we meemaakten. Deze erkenning heeft ervoor gezorgd dat we op verschillende plaatsen konden gaan spelen, waaronder Theaterfestival Boulevard. Voor dat festival hebben we, als Compagnie Zuidervrouw, de voorstelling Cursus Omgaan met Vrouwen gemaakt. Het is fijn werken met Rowdy en Sanne. Sanne en ik vullen elkaar in spel mooi aan. En we hebben nooit twijfel bij de regie van Rowdy; we hebben vertrouwen in elkaar.”
“Heb je nog bepaalde plannen of doelen die je wilt bereiken?” “Omdat dit jaar alles in het teken van Jheronimus Bosch staat, heb ik van Muzerije de ruimte gekregen om een voorstelling te schrijven voor basisscholen. De voorstelling genaamd Zonde gaat over de zeven hoofdzonden, die we op drie verschillende scholen hebben neergezet en tot uitvoer hebben gebracht in het Wijktheater. Dit in samenwerking met Gert de Mulder, een beeldend kunstenares die een prachtig decor heeft gemaakt met kinderen uit andere klassen. In de toekomst zou ik meer voorstellingen willen schrijven, ook in samenwerking met Compagnie ZuiderVrouw.
“Zijn er dingen waar je af en toe tegenaan loopt?” “Dat komt regelmatig voor. Ik ben best lui van inborst. Soms heb ik de vibe en ga ik er tegenaan. Soms komt er niets uit mijn handen, dan ben ik alleen maar aan het lanterfanten.”
Evita: “Het hoeft niet altijd hardcore-to-the-bone.” “Precies, je hebt ook niet voor niets voor ZZP-schap gekozen. Niemand boven je hebben staan, die zegt wat je moet doen. Je kan in je eigen tempo werken. Volgens mij bestaat creativiteit bij de gratie van een beetje luieren. Als ik te veel aan een stuk door als een dolle aan het werk ben, dan raak ik in de stress. Dan vind ik het helemaal niet meer leuk om mijn werk te doen en dat is ook niet fijn voor mijn cursisten of publiek.”
“Wat is het mooiste compliment wat je ooit hebt gehad?” “Als mensen zich veilig voelen bij mij en zich daardoor durven open te stellen, dat zet deuren open voor kwetsbaarheid en spel. Ik geef ook les aan volwassenen bij Muzerije en Studio P-act op PERRON 3. Ik merk dat de cursisten patronen hebben ontwikkeld om bepaalde pijnpunten uit de weg te gaan. Bijvoorbeeld: ik praat niet te veel over mezelf, want dan krijg ik op mijn flikker van mijn vader. Dan leer jezelf aan niet meer over jezelf te praten, want dat associeer je met afwijzing. Bij volwassenen zitten die patronen er veel dieper in dan bij kinderen. Het is heel fijn als je als trainer, docent of coach een sfeer kan creëren waar waarbij er gelachen en gefaald mag worden. Een vloer om op te experimenteren zonder dat er consequenties aanzitten, het creëren van een veilige speelgrond waarop alles mogelijk is.”
“Je vertelde net dat je in Zuid-Amerika hebt gewoond. Waarom ben je daar naar toe gegaan?” “In het derde jaar was het verplicht een stage in het buitenland te doen, klasgenoot Ellen en ik besloten om naar Buenos Aires te gaan. Daar hebben we gewerkt met onder andere bio energetica, een hele intense werkmethode. We hebben les gehad en gegeven. Les geven was handen- en voetenwerk aangezien we de Spaanse taal nog niet goed beheersten. Ellen en ik woonden daar met een paar mensen in huis, waaronder Ricardo. Natuurlijk nooit verwacht, maar het werd iets tussen ons. Ik sprak amper Spaans! Na het afronden van mijn studie ben ik terug gegaan naar Argentinië. Toen hebben we eerst rondgereisd door Argentinië, Chili en Bolivia. Uiteindelijk hebben we in het noorden van Argentinië, midden in de jungle, zes hectare grond gekocht samen met twee andere Argentijnen. Daar hebben we in twee jaar tijd een huis gebouwd om te gebruiken als cultureel centrum. De lokale bevolking stond heel sceptisch tegenover ons plan, maar het is gelukt! Het is een hele toffe plek geworden. Daarna, op mijn zesentwintigste, miste ik mijn familie en twijfelde ik of hier nog wilde wonen. We hadden geen telefoonsignaal, we moesten water halen uit een waterbron die een kilometer verderop lag. Ik besloot om terug te gaan naar Nederland.”
“Het gaat me eigenlijk helemaal niks aan, maar was het toen ook uit met je relatie?” “Ja, ik heb hem nooit meer gezien daarna.”
Elske laat foto’s zien van haar tijd in Argentinië aan mij en Evita. “Wauw, dat is echt een hele onderneming geweest.” Evita: “En had iedereen een beetje spaargeld ingelegd?” “Ja. Ik kreeg ook subsidie vanuit Nederland voor het cultureel centrum. Dit was mijn paard.”
Elske wijst een foto aan. “Was dat je vervoersmiddel?” “Ja, dat kon niet anders.”
“Haha, het wordt steeds gekker.” “Ik ging niet met het idee naar Argentinië om een huis te bouwen. Dat ontstond gewoon. Als ik wist dat ik van te voren vier jaar zou blijven, had ik die stap nooit gezet.”
“Werkten jullie ook in dat cultureel centrum?” “Tot dan toe niet. Op het moment dat ik wegging, was het pas net af. Maar in de buurt was een ruimte van onze vriend en daar deden we weleens contact workshops. Contact was een bepaalde vorm van dans. Ik gaf ook les op particuliere scholen en christelijk scholen. Zij wisten niet wat ze meemaakten; ze hadden nog nooit iets met drama gedaan.”
“Ben je van plan om een keer terug te gaan?” “Nou, dat is een grappig verhaal. Ik houd van schrijven en heb bij de volksuniversiteit een driejarige schrijfworkshop gevolgd. Als oefening heb ik geschreven over het afscheid tussen mij en Ricardo. Uiteraard een beetje gedramatiseerd. Dat verhaal had ik ingestuurd voor een verhalenwedstrijd van de Volkskrant. Niks van gehoord, ik had niet gewonnen. Een paar weken later werd ik gebeld door het tv-programma Memories. Ze wilden mijn verhaal gaan verfilmen; of ik terug wilde naar Argentinië met een filmcrew! Als ze het nu 15 jaar later hadden gevraagd, oké, maar anderhalf jaar na dato was te vroeg. Ricardo is trouwens ooit al naar Nederland gekomen met All You Need Is Love, haha! Dat was na mijn buitenlandse stage, toen ik met mijn afstudeervoorstelling bezig was. Vrienden van mij hadden een brief geschreven. Plots ging bij mij de bel, stond Robert Ten Brink op de stoep samen met Ricardo. Dat was een echte tearjerker. Omdat ik weinig tijd had door mijn afstuderen, heb ik hem in mijn afstudeervoorstelling laten spelen! Hij speelde de rol van een jongen die de Nederlandse taal niet sprak. Het was een hele toffe tijd. Daarna is hij terug gegaan naar Argentinië en ben ik hem na mijn studie achterna gereisd.”
“Als ik het zo hoor ben je heel creatief met dingen die op je pad komen. Is dat kenmerkend voor jouw manier van werken?”“Ik heb er eigenlijk nog nooit zo over nagedacht, maar het zou kunnen. Nu alles in wat rustiger vaarwater zit – ik heb een huisje en geef veel les bij Muzerije – hoef ik niet meer in de survivalstand. Ik vind het leuk om me te blijven verdiepen in mijn vak. En om mezelf te blijven ontwikkelen, bijvoorbeeld door middel van een schrijfcursus. Ook al is schrijven niet direct toepasbaar als dramadocent, ik geloof wel dat dingen die mij nu boeien of fascineren uiteindelijk nuttig kunnen zijn. Ik doe inderdaad veel verschillende dingen, maar dat past bij mij. Ik heb ook weleens gedacht: ik moet echt een keuze maken in wat ik doe. Toch hebben de dingen die ik doe allemaal te maken met expressie, opzoek naar innerlijke vrijheid bij mezelf, maar ook bij anderen. Wat dat betreft zal ik altijd blijven zoeken en nooit de rust hebben om één vak uit te oefenen.”
Tekst: Ralf van de Wiel
Fotografie: Evita Copier
Meer #ruimdenkers op de projectpagina en het Facebookalbum van RUIM.